جمعیت استان فارس مرکز امپراطوری بزرگ هخامنشیان به پایتختی پاسارگاد و تخت جمشید بوده است. پیش از اسلام دو پادشاه بزرگ ایرانی به نامهای کوروش بزرگ و اردشیر بابکان از این ناحیه برخاستند و به ترتیب سلسلههای بزرگ هخامنشی و ساسانی را پدید آوردند. . استان فارس تقریباً در جنوب ایران قرار دارد. از شمال به استان اصفهان، از شرق به استان یزد و استان کرمان، از جنوب به استان هرمزگان، از غرب به استان بوشهر و از شمال غربی به استان کهگیلویه و بویراحمد محدود است. پهناوری آن ۱۲۲۶۰۸ کیلومتر مربع و میانگین بلندی آن از سطح دریا ۱۵۴۰ متر است. جمعیت استان بر پایه آخرین سرشماری در سال ۱۳۹۰ به تعداد ۴۵۹۶۶۵۸ نفر بوده است. مرکز استان شهر شیراز است. این استان دارای ۲۹ شهرستان، ۵۶ بخش، ۱۰۲ شهر، ۲۰۰ دهستان و ۸۰۴۲ آبادی میباشد.
مرکز:شیراز مساحت کیلومترمربع:۱۲۲۶۰۸ جمعیت (۱۳۹۰):۴۵۹۶۶۵۸ تعداد شهرستانها:۲۹ تعداد بخشها: ۵۶ تعداد شهر:۱۰۲ تعداد دهستانها:۲۰۰ تعداد آبادی:۸۰۴۲
(براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۹۰ و تقسیمات کشوری سال ۱۳۹۳ سازمان آمار)
نقشه

هوا و اقلیم
در استان فارس، تحت تأثیر ویژگیهای توپوگرافیک، سه ناحیه آب و هوایی مشخص پدیدار شده است : - ناحیه کوهستانی شمال، شمال باختر و باختر دارای زمستانهای سرد معتدل و پوشش گیاهی قابل توجه میباشد. میزان بارندگی این ناحیه در حدود ۴۰۰ تا ۶۰۰ میلی متر در سال گزارش شده است. - ناحیه مرکزی این ناحیه درزمستان ها آب و هوای نسبتاً معتدل توام با بارندگی و در تابستانها، هوایی گرم وخشک دارد. آب و هوای این ناحیه به علت بارندگی نسبی ارتفاعات، نسبت به شمال و شمال باختر وضعیتی کاملاً متفاوت دارد، میزان باران این ناحیه بین ۲۰۰ تا ۴۰۰ میلی متر در سال است. شهرهای شیراز، کازرون، فسا و فیروزآباد در این ناحیه قرار گرفتهاند. - ناحیه جنوب و جنوب خاوری به علت کاهش ارتفاع و پهنای جغرافیایی و نحوه استقرار کوهها، میزان بارندگی این ناحیه درفصل زمستان نسبت به دو فصل بهار و پاییز کمتر میباشد. هوای این ناحیه در زمستانها معتدل و در تابستانها بسیار گرم و میزان بارندگی سالانه آن ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلی متر است. شهرهای لار، اوز و خنج جزو این ناحیه خشک به شمار میروند. استان فارس تحت تأثیر بادهای شمالی، باختری، جنوبی و محلی نیز قرار دارد، به طوری که جریان تودههای هوایی آن به چهار گروه تقسیم میشود: بادهای شمالی که از سیبری به ایران میوزند و بسیار سرد و خشک هستند و باعث برودت هوا در زمستان، به ویژه در مناطق کوهستانی میشود. بادهای باختری که از اقیانوس اطلس و دریای مدیترانه به سوی ارتفاعات زاگرس میوزند و جزو بادهای باران آوری هستند که سبب ریزش برف و باران میشوند. این بارندگی از اواسط بهار ادامه پیدا میکند. تودههای هوای جنوبی که از عربستان به سوی استان فارس میوزند. این تودههای گرم و خشک هستند و سبب افزایش دما در تابستان میشوند.. بادهای محلی که از سمت کوهستان به دشت میوزند عکس این مسیر را میپیمایند. نام یکی از آنها باد قهره است که در ممسنی در امتداد رودخانه فهلیان میوزد.
کشاورزی
اهمیت کشاورزی استان فارس در کشور به عنوان قطب مهم تولیدی کشاورزی بر هیچ کس پوشیده نیست. بخش کشاورزی استان فارس نقش اساسی در تولید، اشتغال و امنیت غذایی کشور داشته است و همچنین سهم عمدهای از تولید ناخالص ملی را به خود اختصاص میدهد. به طوری که ۱/۸ درصد ارزش افزوده بخش کشاورزی کشور مربوط به استان فارس است و ۸/۲۷ درصد از شاغلین این استان در بخش کشاورزی فعالیت دارند. لذا با توجه به تولید بالای محصولات کشاورزی و پتانسیلها و ظرفیتهای بسیار بالای استان فارس آمادگی لازم جهت جذب سرمایه گذاری خارجی و تولید و صادرات متناسب با استانداردهای بازار هدف و صنایع تکمیلی و فراوری وجود دارد. برخی توانمندیهای استان فارس بخش کشاورزی ظرفیتهای طبیعی و اقلیمی • تنوع آب و هوائی، تنوع میزان دما و میزان بارش استان به گونهای است که به طور همزمان امکان کشت محصولات سردسیری و گرمسیری در استان میسر است به طوری که استان فارس به ایران کوچک شهرت یافته است . • وجود دشتهای حاصلخیز نیز از جمله قابلیتهای طبیعی استان به شمار میرود. در حال حاضر امکان توسعه اراضی کشاورزی استان بمیزان ۸۰۰ هزارهکتار درصورت مصرف بهینه آب و مهار آبهای سطحی وجود دارد. • از نظر نواحی رویشی و مرتعی ۵/۱۸ درصد از مساحت جنگلهای کشور (مقام اول) و ۴/۸ درصد از مساحت مراتع کشور (مقام سوم) متعلق به استان فارس میباشد که این خود یکی دیگر از قابلیتهای طبیعی استان محسوب میگردد.
استان فارس با دارا بودن شرایط اقلیمی و آب و خاک مناسب استعداد بالقوهای در تولید انواع گونههای باغی گرمسیری، نیمه گرمسیری، سردسیری و میوههای خشک، تولید محصولات خارج از فصل در مناطق معتدل و نیمه گرم و تولید محصولات گلخانهای، گل و گیاهان زینتی، دارویی و قارچهای خوراکی دارد که میتواند سهم قابل توجهی از تولید ناخالص ملی را به خود اختصاص دهد. از جمله محصولات استراتژیکی این استان میتوان به گندم، ذرت دانهای، انجیر، لوبیا، گوجه فرنگی، لیموشیرین، انار، گیاهان دارویی و گلهای زینتی اشاره کرد منابع آب محدوده استان فارس به دلیل تنوع اقلیمی و ساختارهای جغرافیایی طبیعی فضاهای خاص و منحصر به فردی را دارا میباشد. منابع آبی استان فارس به دو دسته آبهای زیرزمینی و آبهای روان تقسیم میشود که در ذیل به برخی از این منابع روان و جاری اشاره میگردد.
آبهای سطحی رودخانهها رودخانه پل فسا ، رودخانه خشک، رودخانه دالکی، موند (مند) ، رود سرخون، رودخانه آغاج، رودخانه ایزدخواست، رودخانه بوانات، رودخانه سیوند، رودخانه گله دار، رودخانه شادکام، رودخانه کر، رودخانه اوجان، آبشار دشتک ابرج، رودخانه قره آغاج، رودخانه سیمکان، رودخانه شور، رودخانه اردکان، رودخانه شش پیر، رودخانه توکل آباد، رودخانه تیزاب، رودخانه جوب خاله، رودخانه مارگان، آبشار مارگون و... بسیاری رودخانههای دیگر.
چشمهها چشمههای طبیعی و چشمههای آب گرم به دلیل آب درمانی و تفرجگاهی از نظر صنعت گردشگری و گذراندن اوقات فراغت از اهمیت بسیاری برخوردار هستند که برخی از آنها عبارتند از: چشمه رچی، چشمه خارگان، چشمه بالنگان (حاجی آباد)، چشمه قدمگاه، چشمه چویو، چشمه ساسان، چشمه ابوالمهدی، چشمه شش پیر، چشمه پلنگان، چشمه جونجان ( جونون )، چشمه محمد رسول الله، چشمه بناب قادر آباد، چشمه آتشکده، چشمه تنکاب، چشمه حنیفقان، چشمه آب گرم، چشمه آب گرم سراب بهرام، چشمه اسری، چشمه برن هیر، چشمه براق ، چشمه تاسک، چشمه حاجت، چشمه سراب سیاه، چشمه سراب شیر، چشمه کان زرد، چشمه سرگ چینه، چشمه گنجینه، چشمه میل اژدها و چشمه مردگان. دریاچهها و تالابها دریاچههای زیادی در استان فارس وجود دارد که برخی از آنها دارای آب شیرین هستند. این دریاچهها عبارتند از: دریاچه کافتر(شادکام)، دریاچه مهارلو، دریاچه پریشان(فامور)، دریاچه طشت، دریاچه بختگان ، دریاچه و تالاب ارژن.
بهره برداری از آبهای زیرزمینی استان از سفرههای آهکی و آبرفتی صورت میگیرد. استان فارس تنها معادل ۳۳ درصد میانگین بارش جهانی را دریافت میکند ولی میزان تبخیر آن معادل ۳ برابر میانگین تبخیر جهان است. محدودیتهای زیادی از نظر منابع آبهای سطحی وجود دارد، این امر سبب شده که از منابع زیرزمینی بیشتر استفاده شود بطوری که حدود ۷۴ درصد آب زراعی استان از منابع زیرزمینی تأمین میشود. برداشت بیش از حد، از این منابع بخصوص در بحرانیترین دشتهای استان مثل داراب، نی ریز، ارسنجان، ایج استهبان، داریون، خرامه، آباده، گراش، خفر و جهرم که جزء مناطق ممنوعه هم میباشد، بسیار نگران کننده است. همچنین بهره برداری بیش از حد باعث کاهش شدید ظرفیت سفرههای آب زیرزمینی، آبدهی چاهها، چشمهها وقناتها، افت کیفی منابع آب، شور شدن تدریجی آنها، ایجاد محدودیت در مصارف کشاورزی، صنعت، شرب و افزایش هزینههای تأمین انرژی میشود.
علاوه بر کاهش ذخایر آب زیرزمینی، افزایش شوری و کاهش کیفیت آب زیر زمینی نیز رخ داده است. مشاهدات نشان داده است که میانگین هدایت الکتریکی آب زیرزمینی از سال ۸۳ تا ۹۳ افزایشی معادل ۹۸۹ میکروزیمنس بر سانتیمتر و سالانه ۹۹ میکروزیمنس بر سانتیمتر را نشان میدهد. کاهش کیفیت آب زیرزمینی در تمام آبخوانهای آبرفتی رخ داده است. در محدودههای فاقد خروجی سطحی و زیرزمینی (کفههای بسته) و یا محدودههایی که در مجاورت منابع سطحی شور کننده مانند دریاچهها و گنبدهای نمکی قراردارند این کاهش کیفیت، شدیدتر میباشد
|