جمعیت استان یزد از استانهای زیبای ایران است. مرکز آن شهر یزد منطقهای خشک و بیابانی است. گروه بزرگی از زرتشتیان ایران در استان یزد زندگی میکنند. استان یزد از سرزمینهای تاریخی است که در میان ایالتهای قدیمی و بزرگ پارس، اصفهان، کرمان و خراسان قرار داشته است. این استان از ۱۰ شهرستان، ۲۱ بخش، ۲۱ شهر، ۴۵ دهستان و ۳۸۵۱ روستا تشکیل شده است.
مرکز:یزد مساحت کیلومترمربع:۱۳۰۴۵۸ جمعیت (۱۳۹۰):۱۰۷۴۴۲۸ تعداد شهرستانها:۱۰ تعداد بخشها:۲۱ تعداد شهر:۲۱ تعداد دهستانها:۴۵ تعداد آبادی:۳۸۵۱
(براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۹۰ و تقسیمات کشوری سال ۱۳۹۳ سازمان آمار)
نقشه

هوا و اقلیم استان یزد به سبب موقعیت جغرافیاییاش در فلات مرکزی ایران، دارای آب و هوای اقلیمی ـ گرم و خنک بیابانی ـ است، اما شرایط محلی، پارهای دگرگونیهای محدود در آن پدید آورده است. از یک سو ارتفاعات شیرکوه (با قله ۴۰۷۵ متری) تا شعاع وسیعی از منطقه را تحت تأثیر عوامل مثبت خود قرار میدهد، به گونهای که در درهها و کوهپایههای آن هوا نسبتاً ملایم و دارای ویژگیهای ییلاقی است. اما از سوی دیگر در مرکز و مشرق استان وجود کویرهای نمک و دشتهای وسیع لخت و عریان بر میزان درجه خشکی و شدت شرایط کویری افزوده است. استان یزد از نظر آب و هوا به سه منطقه تقسیم میشود: ـ مناطق کویری و بیابانی که در آن قریب ۶ ماه از سال گرم، قریب ۳ ماه معتدل و سه ماه دیگر از سال سرد محسوب میشود. ـ مناطق کوهپایهای که با حدود ۳ ماه گرم، ۴ ماه معتدل و ۲ تا ۳ ماه سرد و بسیار سرد است. ـ مناطق مرتفع که حدود ۴ ماه از سال معتدل، ۲ ماه سرد و ۴ تا ۶ ماه از سال بسیار سرد است. بخش اعظم بارندگی استان در زمستان رخ میدهد و پس از بارندگیهای بهاره و سپس پاییزه، بارندگیهای تابستانه در مناطق پست صفر و در مناطق مرتفع بسیار ناچیز است. نوسانات درجه حرارت در زمستان و تابستان و حتی در شب و روز بسیار زیاد است. در سال ۱۳۷۹ درجه حرارت ماکزیمم و مینیمم بین ۵/۴۴ درجه سانتیگراد بالای صفر و ۱۶ درجه سانتیگراد زیر صفر نوسان دارد. میزان بارندگی استان یزد به طور کلی از نظر بارشهای جوی دارای محدودیت شدید است و همواره کسری آب در آن وجود دارد. مقدار متوسط بارندگی سالانه در قسمتهای مختلف استان متغیر و با ارتفاع افزایش مییابد ولی میزان تغییر یکسان نمیباشد. بر اساس نقشههای باران سالانه، بارندگی استان یزد در مناطق کویری مانند کویر سیاه کوه، ریگ زرین و درانجیر از ۵۰۰ میلی متر در سال کمتر و خط هم باران ۱۰۰ میلی متر کوهپایههای استان را به طور متوسط در ارتفاعات ۱۳۰۰ تا ۱۵۰۰ متری محصور میسازد. بارندگی سالانه استان در بلندیهای شیر کوه به ۳۵۰ میلی متر در سال و در منطقه بوانات و باجگان به ۳۰۰ میلی متر و بالاخره در کوههای انجیره و خرانق به ۲۰۰ الی ۲۵۰ میلی متر بالغ میگردد ولی وسعت مناطقی که این ارقام را دریافت میکنند بسیار محدود میباشد. بخش اعظم بارندگی استان در زمستان رخ میدهد و پس از آن بارندگیهای بهاره و سپس پاییزه، بارندگیهای تابستانه در مناطق پست، صفر و در مناطق مرتفع نیز بسیار ناچیز است.
کشاورزی بخش کشاورزی استان علیرغم شرایط نامناسب محیطی و اقلیمی از جمله فقر منابع آبی از رونق و پیشرفت قابل قبولی بهره مند شده است که بی شک حاصل تلاش و پشت کار کشاورزان و دامداران سختکوش از یکسو و همت کارکنان و کارشناسان خدمتگذار و دلسوز و مدیریت علمی و متعهد این بخش از سوی دیگر بوده است. چنانچه باعث شده از پیشرفت و رونق قابل قبولی برخوردار و کشاورزی استان در بسیاری از محصولات از متوسط عملکرد بالاتری نسبت به عملکرد کشوری برخوردار گشته و توانسته رتبههای برتری در سطح کشور به خود اختصاص دهد. از حدود ۱۷۰ هزار اراضی قابل کشت هکتاراراضی کشاورزی قابل کشت استان، در حال حاضر ۱۲۹۱۱۲ هکتار آن (۷۵درصد) کشت میشود که حدود ۰٫۸۳ درصد اراضی کل کشور است، از این میزان ۳۹٫۴ درصد آن را اراضی زراعی، ۵۹٫۷ درصد آن را اراضی باغی و کمتر از ۱ درصد نیز گلخانهها تشکیل میدهند. از نظر شیوه کشت تقریباً تمامی اراضی به صورت آبی کشت میشوند. همچنین در سال ۱۳۹۲ به میزان ۱۲۲۷۷۷۸ تن محصول از این اراضی برداشت شده است که بیش از ۱٫۲ درصد تولید کل کشور میباشد. همچنین بر اساس آخرین آمار تا پایان سال ۱۳۹۲ حدود ۶۵/2 میلیون واحد دامی در استان موجود بوده است که نتیجه آن تولید حدود ۳۴۴ هزار تن محصول میباشد.
منابع آب
آب استحصالی استان ۱۲۵۳ میلیون متر مکعب است که از ۳۸۸ دهنه چشمه، ۲۷۰۵ رشته قنات، ۳۶۷۵ حلقه چاه عمیق و نیمه عمیق ویک نهر دائمی برداشت میشود که بالغ بر ۸۵ درصد آن در بخش کشاورزی به مصرف میرسد. منابع آب استان علاوه بر معضل کمی از لحاظ کیفی نیز از وضعیت مناسبی برخوردار نیست. چنانچه هدایت الکتریکی (EC) نزدیک به ۸۴ درصد از آب مصرفی کشاورزی بیش از 2هزار میکرو موس میباشد. و حدود ۴۰ درصد آن زیر 4 هزار میکروموس است که حتی قابل استفاده برای سایر بخشهای اقتصادی نیز نمیباشد. شواهد حاکی از این مطلب میباشد که وضعیت بیلان سفرههای آبی منفی و از ۲۸ دشت مهم استان ۱۸ دشت ممنوعه تا ممنوعه بحرانی و فقط ۱۰ دشت آزاد محسوب میشوند. مجموعه عوامل فوق سبب شده تا به منظور حفظ و نگهداری از سفرههای زیر زمینی تدابیر خاصی اندیشیده شود. که اجرای سیستم آبیاری نوین در بیش از ۱۲۰۰۰ هکتار از اراضی، احداث بیش از ۲۰۰۰ باب استخر ذخیره و تنظیمی آب کشاورزی،انتقال آب از طریق کانال و لوله به طول ۳۰۰۰ کیلومتر، تسطیح اراضی به میزان ۱۸۰۰۰ هکتار و مرمت و بازسازی سالیانه حدود ۵۰۰ رشته قنات را میتوان در همین راستا ارزیابی کرد. |