جمعیت

استان کهگیلویه و بویراحمد یکی از استان‌های زیبای کشور ایران است. مرکز آن شهر یاسوج است و با مساحتی حدود ۱۵۵۰۴‪  کیلومتر مربع، سرزمینی نسبتاً مرتفع و کوهستانی است. جمعیت کهکیلویه و بویراحمد بر پایه سرشماری مرکز آمار ایران  در سال ۱۳۹۰ برابر با ۶۵۸۶۲۹ نفر بوده است. این استان از ۸ شهرستان، ۱۴ بخش ، ۱۷ شهر، ۴۵ دهستان و ۲۲۱۱ روستا تشکیل شده است‬
استان کهکیلویه و بویراحمد از جمله استان‌های جنوبی ایران به شمار می‌رود که با پنج استان همسایه است؛ از شرق با استان اصفهان و فارس، از جنوب با استان بوشهر، از غرب با خوزستان و از شمال با چهارمحال و بختیاری.

مرکز:یاسوج
مساحت کیلومترمربع:۱۵۵۰۴
جمعیت (۱۳۹۰):۶۵۸۶۲۹
تعداد شهرستان‌ها:۸
تعداد بخش‌ها:۱۴
تعداد شهر:۱۷
تعداد دهستان‌ها:۴۵
تعداد آبادی:۲۲۱۱
(براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۹۰ و  تقسیمات کشوری سال ۱۳۹۳ سازمان آمار)


نقشه

 


هوا و اقلیم

استان کهگیلویه و بویر احمد سرزمینی کوهستانی و نسبتاً مرتفعی است که کوه‌های زاگرس با رشته‌های موازی، ‌ سراسر شمال و شرق و کوه‌های سیاه و سفید، خومی خائیز و نیل جنوب شرقی آن را در بر گرفته‌اند. بلندترین نقطه استان قله دنا با ارتفاع ۴۴۰۹ متر و پست‌ترین ناحیه آن لیشتر به ارتفاع ۵۰۰ متر از سطح دریا می‌باشد. رودخانه‌های مارون، ‌ بشار، زهره، خرسان و نازمکان از این استان عبور می‌کنند و ارتفاعات آن، سرچشمه تعدادی از رودخانه‌ها است. چهار پنجم مساحت منطقه از ارتفاعات و تپه ماهورها تشکیل شده است. در مناطق سردسیر، ارتفاعات بلندتر و تپه ماهورها بیشتر و در مناطق گرمسیر ارتفاعات کوتاه‌تر و تپه ماهورها نیز کمتر است. دشت‌ها نیز حدود یک پنجم از مساحت استان را تشکیل می‌دهند و معمولاً عمدهٔ اراضی کشاورزی در دشت‌ها واقع شده است.
با توجه به شرایط جغرافیایی استان، هر چه در امتداد اصلی کوه‌های زاگرس از شمال شرقی به جنوب غربی نزدیکتر شویم، از ارتفاع کوه‌ها و مقدار بارندگی و رطوبت هوا به طور محسوسی کاسته می‌شود. این وضعیت طبیعی، مشخصات اقلیمی دوگانه‌ای را پدید آورده و استان را به دو ناحیهٔ سردسیری و گرمسیری تقسیم کرده است:
  - ناحیه گرمسیری: این ناحیه در قسمت جنوب و غرب استان با وسعتی بیش از ۸۰۰۰ کیلومترمربع واقع شده و آب و هوایی گرم و نیمه خشک دارد. باران این منطقه از آبان ماه آغاز می‌شود و تا اردیبهشت ماه به تناوب ادامه می‌یابد. در مقایسه با ناحیهٔ سردسیر، میزان بارندگی در این قسمت نسبتاً کم است. همچنین در این مناطق یخبندان به ندرت اتفاق می‌افتد. این قسمت از استان کهگیلویه و بویراحمد درختان پسته کوهی فراوان دارد.
  - ناحیه سردسیری: این ناحیه با وسعتی بیش از ۶۵۰۰ کیلومترمربع با ارتفاع متوسطی در حدود ۲۱۰۰ متر از سطح دریای آزاد، در شمال و شرق استان و در مجاورت استان‌های فارس، اصفهان و چهارمحال و بختیاری واقع شده است. دمای متوسط این ناحیه از ۳۶ درجهٔ سانتی‌گراد در گرم‌ترین ماه‌های سال تا ۱۰ درجه زیر صفر در فصل سرما متغیر است. بارش این ناحیه نیز معمولاً از آبان ماه شروع و تا اردیبهشت ماه به تناوب ادامه می‌یابد و بیشتر بارش آن به صورت برف است. این قسمت از استان که در واقع جنوبی‌ترین بخش زاگرس مرطوب است با جنگل‌های وسیع و زیبای بلوط پوشیده شده و سرچشمهٔ رودهای بزرگ و پرآبی مانند کارون و مارون است. فصل یخبندان منطقه در بعضی از نقاط شهریور آغاز شده و تا اواخر اسفندماه ادامه می‌یابد.
تعداد روزهای یخبندان در شهر یاسوج ۴۵ روز است که بیشترین تعداد آن به ماه‌های بهمن و دی تعلق دارد. در این استان بادهایی با جهات مختلف می‌وزند و مهم‌ترین آنها عبارتند از:
  - بادهای موسمی : این بادهای نسبتاً شدید به نام باد شمال و باد جنوب معروف هستند. باد شمال بادی است که از طرف شمال غربی از دریای مدیترانه و گاهی از اقیانوس اطلس به داخل منطقه نفوذ می‌کند. وزش این باد در جهت عبور ابرهای باران‌زایی است که از استان لرستان وارد منطقه می‌شوند و در زمستان سبب بارش می‌گردند. باد جنوب نیز یکی دیگر از بادهای موسمی است که از سمت جنوب و جنوب غربی به ویژه در اواخر بهار و تابستان به داخل منطقه نفوذ می‌کند. این باد گرمی و خشکی بیش از حدی همراه دارد و اغلب موجب آسیب‌های فراوانی به مزارع و محصولات کشاورزی منطقه می‌شود.
  - بادهای محلی : علاوه بر بادهای موسمی شمال و جنوب که در تمام منطقه می‌وزند، ‌ بادهای دیگری نیز در نواحی مختلف نسبتاً محدود و کم وسعت استان می‌وزند که به بادهای محلی شهرت دارند. مهم‌ترین بادهای محلی عبارتند از:
  ۱. باد آشوب - در سر رود بویراحمد علیا می‌وزد، به طوری که تمام خار و خاشاک و علف‌های خشک منطقه را جمع نموده و با خود می‌برد. در گرمسیر بویراحمد سفلی نیز این باد می‌وزد، ولی جهت معینی ندارد.
  ۲. باد زیر روز - در هنگام غروب از طرف مغرب در ناحیهٔ بهمئی احمدی می‌وزد.
  ۳. کوه باد - از سمت شمال غربی منطقهٔ بهمئی احمدی می‌وزد و دنبالهٔ همان باد است.
  ۴. باد حیران - در بویراحمد گرمسیر از سمت شرق می‌وزد.
  ۵. باد چوغان - سخت‌ترین باد محلی منطقه است و معمولاً در سقاوه بویراحمد سفلی می‌وزد. این باد، زمستان‌ها از سمت شمال می‌وزد و گاهی ممکن است وزش آن تا هفت شبانه روز با شدت زیاد ادامه یابد.

کشاورزی
کهگیلویه و بویراحمد با قرار گرفتن در میان ۱۰ استان نخست، از برترین‌های تولید محصولات کشاورزی در سطح کشور به شمار می‌رود.
آشنایی با فعالیت‌های صنعتی و فنون جدید از یک سو و خاک‌های جوان و نسبتاً مساعد همراه با منابع کافی آب از سوی دیگر سبب گشته تا کهگیلویه و بویراحمد از لحاظ بافت اقتصادی به منطقه‌ای کشاورزی و دامپروری تبدیل شود.
در این منطقه محصولاتی نظیر غلات (گندم، جو، شلتوک، ذرت دانه‌ای)، حبوبات (نخود، لوبیا، عدس و ...)، محصولات صنعتی، سبزیجات، محصولات جالیزی، نباتات علوفه‌ای و انواع محصولات باغی به دست می‌آید. کشت غلات، خاصه گندم، جو و شلتوک مهمترین فعالیت‌های زراعی استان را تشکیل می‌دهد.
حبوبات
عمده‌ترین حبوباتی که در این استان کشت می‌گردد، عبارتند از: نخود، لوبیا، عدس و سایر حبوبات می‌باشد

نباتات علوفه‌ای
این نباتات شامل یونجه و سایر نباتات می‌باشد که از لحاظ تغذیه دام‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

با توجه به موقعیت خاص جغرافیای طبیعی و اجتماعی منطقه، دامداری و دامپروری در این منطقه رواج چشمگیری دارد. بیشتر گوسفندان استان از نژاد بومی هستند که برای پروار بندی مناسب‌اند که با جثه بزرگ خود از بهترین دامهای گوشتی کشور به شمار می‌روند. دامداری و تولید محصولات دامی در چارچوب شیوه‌های ابتدایی و به شکل سنتی متأثر از بافت نظام ایلی و کوچروی جریان دارد. ولی در این اواخر دامداری صنعتی نیز در سطح استان ایجاد شده است.



منابع آب

این استان به واسطه وجود کوه‌های مرتفع و بادهای باران‌زا، از میزان بارندگی فراوانی در هر دو قسمت سردسیر و گرمسیر برخوردار است و این بارش‌ها سبب ایجاد رودهای متعددی در استان شده که در مسیر خود سیلاب‌ها و گاهی نیز آبشارهای زیادی ایجاد می‌نمایند.
مهم‌ترین رودخانه‌های استان عبارتند از:
رودخانه خرسان
این رود از کوه‌های بختیاری (کوه سیروخ) سرچشمه می‌گیرد، پس از رسیدن به مرز شمالی استان به سوی جنوب غربی تغییر مسیر می‌یابد و به رودخانه آبگرم ملحق می‌شود.
رودخانه مارون
این رود از منطقه لوداب، بویراحمد سفلی، دشمن زیاری و طیبی سرچشمه می‌گیرد و پس از عبور از سوق ولنده در کهگیلویه از تنگ تکاب به سمت بهبهان در استان خوزستان جریان می‌یابد که به نام جراحی معروف است.
رودخانه زهره
سرچشمه این رودخانه در خارج استان است. در ابتدا با نام فهلیان از ممسنی گذشته و با پیوستن آب چشمه‌های تنگ تامرادی و کوه‌های دیل و ارتفاعات دهنو به آن، در این استان به نام زهره جریان دارد. این رود پس از پیوستن رود خیر آباد به آن به نام «هندیجان» در استان خوزستان به خلیج فارس می‌ریزد.
رودخانه نازمکان
رود نازمکان از کوه‌های مرکزی استان سرچشمه می‌گیرد و از به هم پیوستن نهر یلگان و آب‌های تسوج در مغرب استان تشکیل می‌گردد و تا ارتفاعات مرکزی بویراحمد گرمسیری به همین نام است و از آن به بعد به نام خیر آباد نامیده می‌شود و به رود زهره می‌پیوندد.
خرسان
رودخانه خرسان از بزرگترین ریزابه‌های رود کارون به شمار می‌آید و از کوه‌های تنگ سرخ و کنه دو ده سه در ۴۳ کیلومتری جنوب شرقی یاسوج و ۱۵ کیلومتری شمال غربی اردکان فارس سرچشمه گرفته و به نام رودخانه بشار رو به سوی شمال غربی روان می‌شود و ضمن عبور از دره با غربی کوه تنگ سرخ با رود کنجکان و سپس با رود تنگ سرخ مخلوط می‌شود و سپس به سوی شهر یاسوج روان می‌شود و از ۲ کیلومتری جنوب آن عبور می‌کند و به دهستان دروهان از شهرستان بویراحمد سردسیر وارد می‌گردد و پس از طی دره شرقی کوه برآفتاب و مشروب نمودن چندین روستا در ۴۴ کیلومتری غرب لردگان به رود کارون می‌ریزد.